Bạn có bao giờ cảm thấy công việc cứ như một vòng luẩn quẩn, nhân viên thì quá phụ thuộc, còn bạn thì luôn trong tình trạng quá tải? Hay bạn thường xuyên nhận được những báo cáo chung chung, thiếu thông tin, khiến bạn mất thời gian giải quyết những vấn đề nhỏ nhặt?
Sự thiếu chủ động từ nhân viên, gánh nặng công việc dồn lên vai người quản lý, và hiệu suất làm việc không như mong đợi. Đây đều là những thách thức đặc trưng của phong cách lãnh đạo truyền thống, một mô hình từng hiệu quả nhưng nay đã lỗi thời, làm giảm khả năng thích ứng của nhân viên và tổ chức.
Doanh nghiệp trong thời đại ngày nay không nên tiếp tục tư duy “lãnh đạo là người biết hết mọi thứ và có thể giải quyết mọi vấn đề bằng mệnh lệnh”. Tư duy lãnh đạo hiện đại là tư duy học cách đặt câu hỏi thay vì chỉ đưa ra câu trả lời. Chỉ khi đặt câu hỏi, nhà lãnh đạo mới khơi gợi được năng lực tư duy sáng tạo và tính chủ động từ đội ngũ.
Vì sao tư duy lãnh đạo truyền thống không còn phù hợp?
Những biểu hiện của tư duy lãnh đạo truyền thống là luôn ra lệnh cho cấp dưới, nắm mọi quyền quyết định mà không ai được phép chất vấn. Hoặc tổ chức không khuyến khích sự tò mò và sáng tạo, vì cấp trên không tin vào những phản hồi mang tính xây dựng, chỉ dựa vào kinh nghiệm thành công trong quá khứ.
Một khảo sát cho thấy, cách lãnh đạo truyền thống này khiến nhân viên không cảm thấy lãnh đạo của mình giỏi, dẫn đến chỉ 15% nhân viên trên toàn thế giới gắn bó với công việc.
Tư duy lãnh đạo truyền thống khiến nhân viên mất sự gắn bó với công việc
Tư duy lãnh đạo truyền thống bắt nguồn từ quan niệm cho rằng công việc của lãnh đạo chỉ tập trung vào việc ra quyết định, dùng quyền lực để ra lệnh và kiểm soát mọi tình huống nhằm đạt mục tiêu lợi nhuận.
Ngày nay, các công ty phải đối mặt với nhiều thách thức hơn từ sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, cạnh tranh và toàn cầu hóa. Nhà lãnh đạo cần có tư duy dài hạn để dẫn dắt nhân viên và tổ chức thích nghi, sáng tạo. Lúc này, tư duy “ra lệnh và nghe theo” giữa cấp trên và cấp dưới sẽ trở thành rào cản, ngăn cản sự học hỏi và sáng tạo của doanh nghiệp. Đồng thời, mọi quyết định đều nằm trong tay lãnh đạo sẽ khiến công việc mất nhiều thời gian hơn.
Trong cuốn sách “Nhà lãnh đạo tương lai”, tác giả Jacob Morgan cho rằng khái niệm lãnh đạo nên là sự kết hợp của hai yếu tố: óc kinh doanh sắc sảo và tính nhân bản. Chân dung lãnh đạo hiện đại là người có tầm nhìn sâu rộng để thấy điều gì đó có thể làm tốt hơn hiện tại, và dẫn dắt mọi người theo tầm nhìn đó, biến nó thành hiện thực. Nhà lãnh đạo hiện đại luôn xem con người là ưu tiên số một, là người truyền cảm hứng, động viên và khích lệ nhân viên nhằm tạo cơ hội trưởng thành và phát huy năng lực của họ.
Nhà lãnh đạo tương lai mở ra một chân dung lý tưởng của nhà lãnh đạo hiện đại
Sức mạnh của câu hỏi: chìa khóa cho đổi mới và phát triển tổ chức
Pentti Sydänmaanlakka (cựu giám đốc nhân sự của Nokia Networks) cho rằng lãnh đạo không phải là ra lệnh hay chỉ thị, mà là khả năng truyền cảm hứng và giúp người khác khám phá những điều họ chưa biết.
Khi nhà lãnh đạo thể hiện được với nhân viên rằng “tôi quan tâm đến những gì bạn nghĩ, tôi thấy quan điểm của bạn là quan trọng và hữu ích” họ đang nuôi dưỡng niềm tin, khơi dậy tinh thần trách nhiệm và xây dựng sự gắn kết thật sự trong đội ngũ. Điều này sẽ thúc đẩy môi trường làm việc nhân văn, quan tâm đến sự phát triển của con người.
Cùng quan điểm ấy, Peter Drucker (cha đẻ của ngành quản trị kinh doanh hiện đại) cho rằng các nhà lãnh đạo thành công luôn là người biết cách đặt câu hỏi. Nhà lãnh đạo giỏi không phải là người có mọi câu trả lời, mà là người biết đặt ra những câu hỏi đúng. Chính việc đặt câu hỏi giúp tổ chức thoát khỏi lối mòn tư duy cũ, khuyến khích đổi mới sáng tạo và tạo nên môi trường làm việc cởi mở, nơi mọi người được lắng nghe, học hỏi và phát triển cùng nhau.
Vượt qua nỗi sợ để phát triển tư duy lãnh đạo hiện đại
Để rèn luyện tư duy đặt câu hỏi hiệu quả, việc đầu tiên cần làm là loại bỏ tư duy luôn đưa câu trả lời. Các nhà lãnh đạo được kỳ vọng phải quyết đoán, táo bạo và biết mọi câu trả lời. Hầu hết ai cũng mặc nhiên giả định rằng nếu ai đó mang một vấn đề tới gặp thì nghĩa là họ mong mình giải quyết vấn đề đó. Khi trở thành nhà lãnh đạo, chúng ta tin rằng việc có câu trả lời quan trọng hơn là có câu hỏi. Chúng ta sợ rằng việc đặt câu hỏi ngược lại hoặc không trả lời được câu hỏi cho thấy chúng ta thiếu kỹ năng lãnh đạo.
Cuốn “Lãnh đạo bằng câu hỏi” của tác giả Michael J. Marquardt đã khẳng định sức mạnh của câu hỏi. Tác giả cho rằng nhà lãnh đạo giỏi không cần biết hết mọi thứ mà có thể khiêm nhường thừa nhận rằng họ không biết hết mọi thứ và phải đặt câu hỏi để thành công.
Một nhà lãnh đạo giỏi sẽ biết cách sử dụng câu hỏi để giải quyết vấn đề
Tác giả chỉ ra rằng để thay đổi mô thức tư duy từ “người trả lời” sang “người học hỏi”, bạn cần chấp nhận rằng bản thân chưa biết gì cả và nhân viên có thể có câu trả lời của riêng họ. Hãy thể hiện thái độ học hỏi chân thành, những người xung quanh sẽ cởi mở và tận tâm hơn khi trả lời câu hỏi, từ đó thúc đẩy khả năng giải quyết vấn đề, làm việc theo nhóm và đổi mới cho tổ chức.
Một nguyên tắc quan trọng là sự im lặng. Nhà lãnh đạo cần tạo không gian cho nhân viên suy nghĩ sâu hơn bằng cách không yêu cầu câu trả lời ngay lập tức, từ đó khuyến khích tư duy cởi mở và ý tưởng sáng tạo.
Bí quyết đặt câu hỏi hiệu quả
Những thói quen từ lối tư duy truyền thống có thể là rào cản cho nhà lãnh đạo thực hành việc đặt câu hỏi. Thay vì khuyến khích tạo điều kiện cho nhân viên suy nghĩ sáng tạo thì các nhà lãnh đạo thường suy nghĩ luôn phần đó và chỉ đưa ra mệnh lệnh yêu cầu. Việc này đã hình thành thói quen cho nhân viên câu trả lời của mọi vấn đề và rất khó để thay đổi điều đó vì dễ lặp lại thói quen cũ.
Để thay đổi những thói quen đó, bạn nên tìm đọc cuốn “7 câu hỏi thần kỳ của mọi sếp giỏi” của tác giả Michael Bungay Stanier. Cuốn sách này dựa trên cơ sở khoa học để đưa ra các hướng dẫn giúp thay đổi hành vi giúp các sếp hỏi nhân viên nhiều hơn và bớt bảo nhân viên phải làm gì. Yếu tố cốt lõi là thói quen mới cần rõ ràng, đơn giản, dễ thực hiện. Hãy bắt đầu với những câu hỏi chỉ cần vài giây để hỏi mỗi câu.
7 câu hỏi đơn giản giúp nhà lãnh đạo gợi mở tư duy của nhân viên
Ví dụ như để tránh đưa ra câu trả lời hay giải pháp ngay lập tức, bạn nên tạm dừng và dùng câu hỏi “Còn gì nữa không?” để khiến nhân viên suy nghĩ thêm, giúp bạn có thêm nhiều phương án để giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định tốt hơn. Sau khi đặt câu hỏi, điều duy nhất bạn nên làm là tập trung cao độ lắng nghe câu trả lời và biết giữ im lặng thay vì vội vàng đưa ra lời khuyên. Điều này giúp bạn vừa bớt việc, vừa nâng tầm ảnh hưởng, vừa giúp nhân viên phát triển.
Đã đến lúc thay đổi tư duy lãnh đạo
Trong bối cảnh cạnh tranh gia tăng và thay đổi nhanh chóng, việc đặt câu hỏi đúng là chìa khóa cho một phong cách lãnh đạo xuất sắc. Nó không chỉ giúp tăng cường trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là nền tảng để tổ chức trở nên năng động, hợp tác và sáng tạo hơn. Hãy thay đổi tư duy lãnh đạo truyền thống để đạt hiệu quả cao hơn với tinh thần học hỏi không ngừng.
Bình luận